Tag: narzędzia dla umysłu

Bardzo praktyczne pojęcia z dziedziny logiki: kwantyfikatory (małe lub wielkie) określają, czy „dane twierdzenie jest prawdziwe przy dowolnej wartości zmiennej”.

W tłumaczeniu na język humanistów, którzy posługują się słowem, środkiem komunikacji międzyludzkiej – nie matematycznej – kwantyfikator to takie wyrażenie, które może znaczyć jednocześnie wszystko –  i nic, często generalizuje. Np.:  „Ludzie nie lubią się uczyć„;
„Internauci zawsze piszą głupie komentarze…”
„Polacy są pracowici..”; „specjaliści mówią…”;
„Wszyscy widzieli…”

Słowa takie jak: „wszyscy, zawsze, każdy, inni, zwykle, często, zazwyczaj, kiedyś .. itp., ujmują temat na tyle nieprecyzyjnie, że podczas rozmowy trudno jest to wychwycić, a jednak umysł poddaje się takiej manipulacji i uznaje pozostałą część wypowiedzi za prawdziwą.
Należy zwrócić uwagę, że to wyrażenia, które mówią wiele – ale zarazem nic konkretnego, ich nieścisłość prowadzi do niezrozumienia wypowiedzi, tworzenia fałszywych wyobrażeń na dany temat; wywołują konflikty i prowadzą do eskalacji emocji rozmówców/słuchaczy/czytelników tekstów.
Społecznie takie zdania wypowiadane w publicznych mediach, lub pisane w powszechnie dostępnych artykułach prasowych lub internetowych mogą wyrządzić znaczną krzywdę, powielać niesłuszne opinie i stereotypy.
Polityka, reklama, religia, … nauka…?  – to dziedziny, gdzie  używane kwantyfikatory mogą być używane, aby ukryć niekompetencje, brak wiedzy, lub niewygodną prawdę.
Kwantyfikatory (określane wielkimi: zawsze, nigdy, lub małymi: niektórzy, w pewnych przypadkach) często ucinają dyskusje, pozwalają na długie monologi bez konkretnych informacji. Bywają niestety  narzędziem do manipulacji, nieuczciwej perswazji, wywoływania negatywnych emocji.
Mogą ułatwić i uprościć wypowiedź (np. w psychologii: czasem się tak zdarza ; w zdrowiu: można mieć nadzieję na lepsze..), ale także skomplikować, zaciemnić właściwy sens komunikatu. Wpływ zależy więc w dużej mierze od intencji nadawcy i dociekliwości odbiorcy.
Aby nie poddać się takiej manipulacji lub uzyskać rzetelną informację, należy zadawać szczegółowe pytania i domagać się ścisłych, konkretnych odpowiedzi na temat.

Powiązany temat dot. komunikacji przeczytasz także tu:

Zasady skutecznej komunikacji

 

Maksymy konwersacyjne Grice’a
Herbert Paul Grice – pochodzący z Wielkiej Brytanii, filozof języka,(1913-1988); podczas swych prac nad językiem wyróżnił 4 podstawowe reguły konwersacyjne. Mają one ułatwiać (w uj. normatywnym) skuteczne porozumiewanie się, wspierać zasadę kooperacji w procesie komunikacji. Zasada ta oznacza, że wypowiedź winna wnosić do konwersacji takie informacje, jakich oczekuje nasz rozmówca na danym etapie rozmowy, aby wymiana zdań spełniła swój cel.

Maksymy:

ILOŚCI – komunikat powinien zawierać tyle danych, ile to konieczne na danym etapie rozmowy, czyli nie powinien zawierać zbyt wielu informacji, ale też muszą być wystarczające do zrozumienia komunikatu. Nadmierna ilość szczegółów sprawia, że nasz rozmówca poczuje się zalany informacjami, co zaburzy przejrzystość rozmowy. Ryzykujemy, że nas nie zrozumie, lub też zniechęci się i przestanie słuchać.
JAKOŚCI – nasz rozmówca oczekuje z założenia, że to co mówimy, jest prawdą. Jakiekolwiek kłamstwa, przemilczenia i mijanie się z prawdą zakłóca zrozumienie tematu, na etapie rozmowy oraz w dalszych kontaktach. Jeśli rozmówca wyczuje nieszczerość, nie potraktuje poważnie naszych komunikatów i nie będzie skłonny do kontynuowania rozmowy/ znajomości.
ISTOTNOŚCI (lub RELACJI) – należy formułować wypowiedź bez dygresji, nie odbiegać od głównego wątku, trzymać się najważniejszego celu rozmowy. Wtrącanie nieuzasadnionych sądów, opinii, zbędnych komentarzy, przesłania właściwy komunikat, który chcemy przekazać i sprawia, że rozmówca może mieć trudność w zrozumieniu najważniejszej treści komunikatu, lub poczuć znużenie i zmęczenie rozmową.
JASNOŚCI (lub SPOSOBU) – komunikat powinien być przekazywany wystarczająco głośno i wyraźnie, w sposób uporządkowany i logiczny. Należy używać takiego sposobu wyrażania myśli, aby mieć pewność, że rozmówca nas zrozumie: unikać wieloznaczności, dopasować słownictwo i ekspresję do poziomu intelektualnego słuchacza, wykształcenia, jego wieku, posiadanej wiedzy, sytuacji życiowej i doświadczenia. Dobrze jest w trakcie rozmowy uważnie słuchać i obserwować, czy odbiorca rozumie naszą wypowiedź. Dajemy sobie wtedy dodatkową szansę na wyjaśnienie ewentualnych błędów czy nieścisłości, aby rozmowa była efektywna. Ważne, aby od treści komunikatu oddzielić własne opinie, krytykę, emocje. Warto także pamiętać, że odpowiedzialność za komunikat ponosi nadawca – nie odbiorca!

Powyższe zasady mają znaczenie m.in. w pracy psychologów (uj. deskryptywne) w opisie i analizie błędów, które pojawiają się podczas komunikacji między ludźmi, pomocne są także podczas technik rozwiązywania konfliktów (dla mediatorów).

–

Wsparcie: „Psychologia poznawcza” E.Nęcka, J.Orzechowski, B.Szymura