Maksymy konwersacyjne Grice’a
Herbert Paul Grice – pochodzący z Wielkiej Brytanii, filozof języka,(1913-1988); podczas swych prac nad językiem wyróżnił 4 podstawowe reguły konwersacyjne. Mają one ułatwiać (w uj. normatywnym) skuteczne porozumiewanie się, wspierać zasadę kooperacji w procesie komunikacji. Zasada ta oznacza, że wypowiedź winna wnosić do konwersacji takie informacje, jakich oczekuje nasz rozmówca na danym etapie rozmowy, aby wymiana zdań spełniła swój cel.
Maksymy:
ILOŚCI – komunikat powinien zawierać tyle danych, ile to konieczne na danym etapie rozmowy, czyli nie powinien zawierać zbyt wielu informacji, ale też muszą być wystarczające do zrozumienia komunikatu. Nadmierna ilość szczegółów sprawia, że nasz rozmówca poczuje się zalany informacjami, co zaburzy przejrzystość rozmowy. Ryzykujemy, że nas nie zrozumie, lub też zniechęci się i przestanie słuchać.
JAKOŚCI – nasz rozmówca oczekuje z założenia, że to co mówimy, jest prawdą. Jakiekolwiek kłamstwa, przemilczenia i mijanie się z prawdą zakłóca zrozumienie tematu, na etapie rozmowy oraz w dalszych kontaktach. Jeśli rozmówca wyczuje nieszczerość, nie potraktuje poważnie naszych komunikatów i nie będzie skłonny do kontynuowania rozmowy/ znajomości.
ISTOTNOŚCI (lub RELACJI) – należy formułować wypowiedź bez dygresji, nie odbiegać od głównego wątku, trzymać się najważniejszego celu rozmowy. Wtrącanie nieuzasadnionych sądów, opinii, zbędnych komentarzy, przesłania właściwy komunikat, który chcemy przekazać i sprawia, że rozmówca może mieć trudność w zrozumieniu najważniejszej treści komunikatu, lub poczuć znużenie i zmęczenie rozmową.
JASNOŚCI (lub SPOSOBU) – komunikat powinien być przekazywany wystarczająco głośno i wyraźnie, w sposób uporządkowany i logiczny. Należy używać takiego sposobu wyrażania myśli, aby mieć pewność, że rozmówca nas zrozumie: unikać wieloznaczności, dopasować słownictwo i ekspresję do poziomu intelektualnego słuchacza, wykształcenia, jego wieku, posiadanej wiedzy, sytuacji życiowej i doświadczenia. Dobrze jest w trakcie rozmowy uważnie słuchać i obserwować, czy odbiorca rozumie naszą wypowiedź. Dajemy sobie wtedy dodatkową szansę na wyjaśnienie ewentualnych błędów czy nieścisłości, aby rozmowa była efektywna. Ważne, aby od treści komunikatu oddzielić własne opinie, krytykę, emocje. Warto także pamiętać, że odpowiedzialność za komunikat ponosi nadawca – nie odbiorca!
Powyższe zasady mają znaczenie m.in. w pracy psychologów (uj. deskryptywne) w opisie i analizie błędów, które pojawiają się podczas komunikacji między ludźmi, pomocne są także podczas technik rozwiązywania konfliktów (dla mediatorów).
–
Wsparcie: „Psychologia poznawcza” E.Nęcka, J.Orzechowski, B.Szymura
